عشق اورفه (Orpheus) و اوریدیس (Eurydice) تصویری از دلبستگی عمیق و ناامنی در رابطه را به نمایش می‌گذارد. اورفه حتی پس از مرگ همسرش، نتوانست از او دل بکند و تا دنیای مردگان به دنبال او رفت. این نوع وابستگی شدید می‌تواند با سبک دل بستگی اضطرابی (Anxious Attachment) مقایسه شود.
دلبستگی در انسان‌ها از دیرباز مورد توجه بوده است. این سبک‌های مختلف، امروزه توسط روانشناسان به دسته‌های مشخصی تقسیم شده‌اند که در روابط ما تأثیر بسزایی دارند.
در این بخش می توانید تست سبک های دلبستگی را بصورت رایگان انجام دهید.
دلبستگی چیست؟
دلبستگی (Attachment) مفهومی است که به پیوند عاطفی بین افراد اشاره دارد. این ارتباط از بدو تولد شکل می‌گیرد و بر تمام روابط آینده فرد تأثیر می‌گذارد.
در کودکی، دلبستگی به والدین یا مراقبان اولیه ایجاد می‌شود. این پیوند به کودک احساس امنیت و حمایت می‌دهد. اگر این رابطه پایدار و ایمن باشد، کودک در بزرگسالی نیز روابط سالم‌تری خواهد داشت.
دلبستگی تنها به دوران کودکی محدود نمی‌شود. در رابطه های عاشقانه، دوستی‌ها و حتی در محیط کاری نیز بر تعاملات افراد اثرگذار هستند.
در روانشناسی، دلبستگی چگونه معنا می‌شود؟
در علم روانشناسی، دل بستگی به‌عنوان پیوند عاطفی پایدار میان افراد تعریف می‌شود که بر اساس تجربیات اولیه در دوران کودکی شکل می‌گیرد.
نظریه دلبستگی اولین بار توسط جان بالبی (John Bowlby) مطرح شد. او معتقد بود که کیفیت دلبستگی در کودکی، تعیین‌کننده رفتارهای اجتماعی و عاطفی فرد در آینده است.
محققان بعدی، مانند مری اینزورث (Mary Ainsworth)، تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام دادند و سبک‌های مختلف دل بستگی را شناسایی کردند.
سبک‌های دلبستگی چیست؟
به طور کلی، سبک‌های دلبستگی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- دلبستگی ایمن (Secure Attachment): فرد با اطمینان وارد روابط می‌شود و از نزدیکی با دیگران احساس راحتی می‌کند.
- دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment): فرد از ایجاد صمیمیت می‌ترسد و معمولاً از روابط عاطفی فاصله می‌گیرد.
- دلبستگی اضطرابی (Anxious Attachment): فرد به دنبال توجه مداوم است و در روابط خود نگران طرد شدن می‌باشد.
- دلبستگی آشفته (Disorganized Attachment): ترکیبی از رفتارهای اضطرابی و اجتنابی است و معمولاً از تجربیات آسیب‌زای کودکی نشأت می‌گیرد.
این سبک‌ها در روابط مختلف تأثیرگذار هستند و می‌توانند موجب تقویت یا تخریب روابط شوند.
چه کسی سبک‌های مختلف دلبستگی را معرفی کرد؟
نظریه دلبستگی توسط جان بالبی مطرح شد، اما سبک‌های دل بستگی توسط مری اینزورث در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافتند.
اینزورث با آزمایشی به نام «وضعیت ناآشنا» (Strange Situation) رفتار کودکان را در مواجهه با جدایی از مادرشان بررسی کرد. او دریافت که کودکان واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند و بر اساس این تفاوت‌ها، سبک‌های دل بستگی را دسته‌بندی کرد.
پس از آن، روانشناسانی مانند کیمبرلی بارثولو (Kim Bartholomew) و فیلیپ شاور (Philip Shaver) این مفاهیم را به روابط بزرگسالی تعمیم دادند و تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام دادند.
دلبستگی اجتنابی چیست؟
افرادی که سبک دل بستگی اجتنابی دارند، تمایل دارند در روابط عاطفی خود از صمیمیت دوری کنند.
این افراد ممکن است احساس کنند که به کسی نیاز ندارند یا به‌سختی احساسات خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. روابط عاشقانه برای آن‌ها یک چالش است، زیرا معمولاً احساس راحتی در صمیمیت ندارند.
در بسیاری از موارد، این سبک دلبستگی از تجربیات کودکی ناشی می‌شود، زمانی که کودک نیازهای عاطفی خود را نادیده گرفته‌شده می‌یافت.
منشا دلبستگی اجتنابی چیست؟
این سبک معمولاً از کودکی نشأت می‌گیرد، جایی که والدین نیازهای عاطفی کودک را برآورده نکرده‌اند.
کودکانی که یاد گرفته‌اند برای جلب محبت دیگران تلاش نکنند، در بزرگسالی نیز تمایل به خودکفایی و فاصله‌گیری از دیگران پیدا می‌کنند.
در برخی موارد، والدینی که بیش از حد سخت‌گیر یا سرد بوده‌اند، موجب ایجاد این سبک دلبستگی در فرزند خود می‌شوند.
چند مثال درباره دلبستگی اجتنابی
افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند، معمولاً در موقعیت‌های مختلف رفتارهای خاصی از خود نشان می‌دهند.
۱. در روابط عاطفی: فرد از تعهد دوری می‌کند، احساسات خود را به‌سختی بروز می‌دهد و در زمان مشکلات ترجیح می‌دهد فاصله بگیرد.
۲. در دوستی‌ها: این افراد اغلب تعداد کمی دوست نزدیک دارند و تمایلی به وابستگی عاطفی نشان نمی‌دهند.
- در محیط کار: آن‌ها به استقلال بیش از حد اهمیت می‌دهند و از کار تیمی پرهیز می‌کنند.
این رفتارها باعث می‌شود که فرد نتواند روابط عمیق و پایدار برقرار کند و احساس تنهایی را تجربه کند.
دلبستگی اضطرابی چیست؟
افراد با سبک دلبستگی اضطرابی نیاز شدیدی به توجه و تأیید دارند.
این افراد معمولاً نگران این هستند که مورد علاقه و پذیرش دیگران نباشند. آن‌ها ممکن است بیش از حد پیام دهند، مدام از شریک عاطفی خود اطمینان بخواهند یا در صورت عدم دریافت توجه کافی، دچار اضطراب شوند.
این نوع دل بستگی معمولاً ناشی از تجربیات کودکی است، جایی که کودک توجه ناپایداری از سوی والدین دریافت کرده است.
چه رفتارهایی باعث ایجاد دلبستگی اضطرابی می شود؟
دلبستگی اضطرابی اغلب در کودکانی دیده می‌شود که والدینشان رفتارهای متناقضی داشته‌اند.
۱. والدینی که گاهی بیش از حد محبت می‌کنند و گاهی بی‌توجه هستند، باعث ایجاد حس ناامنی در کودک می‌شوند.
۲. تجربه طرد شدن یا نادیده گرفته شدن در دوران کودکی می‌تواند منجر به ترس از ترک شدن در بزرگسالی شود.
۳. این کودکان یاد می‌گیرند که برای دریافت محبت باید بیش از حد تلاش کنند و این الگو در روابط آینده آن‌ها نیز ادامه می‌یابد.
چند مثال راجع به دل بستگی اضطرابی
۱. در روابط عاشقانه: این افراد مدام نگران هستند که شریکشان آن‌ها را ترک کند، حتی بدون دلیل مشخص.
۲. در دوستی‌ها: آن‌ها بیش از حد به دوستان خود وابسته هستند و در صورت کم‌توجهی، دچار اضطراب می‌شوند.
۳. در محیط کار: این افراد به‌سختی انتقاد را می‌پذیرند و مدام به دنبال تأیید مدیر یا همکاران خود هستند.
چنین الگوهایی می‌توانند باعث استرس و نارضایتی در روابط فرد شوند.
دلبستــگی آشفته چیست؟
دلبستگی آشفته (Disorganized Attachment) ترکیبی از رفتارهای اجتنابی و اضطرابی است.
این افراد در روابط خود دچار تناقض هستند؛ گاهی نیاز به نزدیکی دارند و گاهی از صمیمیت فرار می‌کنند. آن‌ها ممکن است رفتارهای متناقضی مانند جلب توجه افراطی و سپس فاصله گرفتن ناگهانی را نشان دهند.
این سبک معمولاً از تجربیات آسیب‌زای دوران کودکی مانند سوءاستفاده عاطفی یا بی‌توجهی شدید ناشی می‌شود.
ریشه دل بستگی آشفته چه چیزی است؟
۱. کودکانی که در محیط‌های پرتنش و غیرقابل پیش‌بینی بزرگ می‌شوند، احتمال بیشتری دارد که دل بستــگی آشفته را تجربه کنند.
- تجربه سوءاستفاده یا خشونت خانگی در دوران کودکی می‌تواند باعث شود که فرد احساس امنیت را با ترس ترکیب کند.
- کودکانی که والدینشان دچار مشکلات روانی جدی بوده‌اند، ممکن است در بزرگسالی رفتارهای متناقضی در روابط نشان دهند.
مثال هایی راجع به سبک دلبستگی آشفته
۱. در روابط عاشقانه: فرد به شریک عاطفی خود نزدیک می‌شود، اما ناگهان رفتارهای سرد و دوری‌کننده نشان می‌دهد.
۲. در دوستی‌ها: ممکن است یک روز به‌شدت اجتماعی و گرم باشد و روز دیگر کاملاً منزوی شود.
۳. در محل کار: فرد در تصمیم‌گیری‌ها دچار تردید می‌شود و گاهی در تعامل با همکاران رفتاری متناقض دارد.
این سبک دل بستگی می‌تواند روابط فرد را دچار تنش‌های زیادی کند.
دلبستگی سالم چیست؟
دلبستگی ایمن یا سالم (Secure Attachment) بهترین و ایده‌آل‌ترین نوع دل بستگی است.
افراد با این سبک، احساس امنیت در روابط دارند، به دیگران اعتماد می‌کنند و می‌توانند بدون ترس از طرد شدن، صمیمیت ایجاد کنند.
این افراد نه بیش از حد وابسته هستند و نه از روابط دوری می‌کنند. آن‌ها می‌توانند در یک رابطه تعادل برقرار کنند.
ریشه دل بستگی سالم
۱. کودکی که در محیطی پر از محبت و امنیت رشد کند، دل بستگی سالمی خواهد داشت.
- والدینی که به احساسات کودک پاسخ می‌دهند، اما اجازه استقلال نیز می‌دهند، این سبک را در او شکل می‌دهند.
- تجربه روابط پایدار و حمایت‌کننده در کودکی، موجب می‌شود که فرد در بزرگسالی نیز به روابط سالم گرایش داشته باشد.
چند مثال از دلبستگی سالم
۱. در روابط عاشقانه: فرد می‌تواند احساسات خود را به اشتراک بگذارد و از شریکش نیز حمایت کند.
۲. در دوستی‌ها: او روابط طولانی‌مدت و باکیفیت دارد و از ارتباط با دیگران لذت می‌برد.
۳. در محیط کار: این فرد به همکاران خود اعتماد دارد و در کار تیمی به خوبی عمل می‌کند.
این سبک دلبستگی به ایجاد روابط پایدار و سالم کمک می‌کند.
چگونه سبک دل بستگی خود را تشخیص دهیم؟
۱. بررسی روابط گذشته می‌تواند الگوهای دل بستگی فرد را مشخص کند.
۲. تست‌های روانشناسی مانند آزمون سبک دلبستگی می‌توانند به شناخت بهتر کمک کنند.
۳. صحبت با یک روان‌درمانگر می‌تواند الگوهای پنهان دلبستگی را آشکار کند.
بهترین رفتار برای هر سبک دلبستگی چیست؟
برای دلبستگی از نوع اجتنابی:
- تمرین بیان احساسات و پذیرش صمیمیت.
- ایجاد اعتماد به دیگران به‌صورت تدریجی.
دلبستگی اضطرابی:
- کاهش وابستگی افراطی و تقویت خوداتکایی.
- تمرین آرامش و کنترل اضطراب در روابط.
دلبستگی به سبک آشفته:
- شناسایی و درک الگوهای رفتاری متناقض.
- مراجعه به روان‌درمانگر برای بهبود الگوی دلبستگی.
________________________________________
چگونه می‌توانیم سبک دل بستگی خود را تغییر دهیم؟
۱. آگاهی از سبک دلبستگی و اثرات آن بر روابط.
۲. تمرین تکنیک‌های بهبود روابط مانند ارتباط مؤثر و تنظیم احساسات.
- مراجعه به یک متخصص روانشناسی برای دریافت راهنمایی‌های حرفه‌ای.
برای شناخت سبک های دل بستگی چه کتابی بخوانیم؟
کتاب دلبستگی اثری از امیر لوین و ریچل هلر، در رابطه با تاثیر دلبستگی در روابط عاشقانه، شکست یا موفقیت رابطه توضیح می‌دهد. امیر لوین روان‌پزشک و محقق در حوزه اعصاب و ریچل هلر، مشاور و روانشناس رابطه است. این دو با ترکیب تجربیات خود از داستان‌های واقعی و یافته‌های علمی، تکنیک‌های واقعی برای بهبود روابط عاشقانه ارائه داده‌اند.
نتیجه‌گیری
سبک دل بستگی تأثیر زیادی بر روابط عاطفی و اجتماعی دارد. شناخت سبک دلبستگی و کار بر روی آن می‌تواند کیفیت روابط را بهبود بخشد.
اگر فردی دلبستگی ناایمن دارد، با تلاش و آگاهی می‌تواند به سمت دل بستگی سالم حرکت کند. استفاده از منابع علمی و مشاوره حرفه‌ای می‌تواند در این مسیر کمک‌کننده باشد. برای درمان مشکلات مربوط به دل بستگی اجتنابی، اضطرابی و آشفته می توانید از مشاوره در کلینیک دکتر آویرین کمک بگیرید.